Janusz Kusociński, przydomek „Kusy”
(1907 - 1940)
Mistrz Olimpijski, dwukrotny rekordzista świata, dwudziestopięciokrotny rekordzista Polski, symbol sukcesów sportowych Polski międzywojennej, symbol obywatela, sportowca, dzielnego żołnierza i konspiratora.
Lekkoatletyczne początki
Janusz Kusociński urodził się 15 stycznia 1907 r. w Warszawie w wielodzietnej rodzinie urzędnika kolejowego Dzieciństwo spędza w podwarszawskim Ołtarzewie. W szkole ogrodniczej Kusociński założył z kolegami klub sportowy o nazwie Pretoria. Chłopcy grali głównie w piłkę nożną. Jako 17-latek Kusociński został członkiem warszawskiego klubu Sarmata.
Z lekkoatletyką, tj. bieganiem, zetknął się przypadkiem. W drużynie Sarmaty brakowało zawodnika. Poproszono go, by wziął udział w biegu sztafetowym na odcinku 800 m. Kusociński stanął na starcie i jego drużyna wygrała. Od 1928 r. Kusociński był zawodnikiem Warszawianki, której barwy reprezentował do śmierci.
Złoty bieg "Kusego"
Nieprzerwane pasmo jego zwycięstw zarówno w kraju, jak i za granicą ukoronowane zostało 31 lipca 1932 na Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles, gdzie zdobył złoty medal w biegu na 10 000 m. Dystans pokonał w czasie 30 min 11.4 sek. , ustanawiając tym samym nowy rekord olimpijski oraz nowy rekord Polski. Dopiero po zawodach okazało się, jak wielki ból towarzyszył Kusocińskiemu w tym olimpijskim biegu i jak silną osobą okazał się przezwyciężając go. Tylko hartowi ducha zawdzięczał, że ukończył bieg na 10 000 m przed wszystkimi rywalami. Większość dystansu Polak pokonał z mocno krwawiącą stopą (posiadał nieodpowiednie obuwie na twardą powierzchnię bieżni).
Sukcesy Polaka
W ciągu całej kariery sportowej (1925-1939)
- 2-krotny rekordzista świata z Antwerpii( 1932) : 3000 m i 4 mile,
- Mistrz olimpijski na 10 000 m. z Los Angeles (1932),
- Srebrny medalista Mistrzostw Europy w Turynie (1934) w biegu na 5000 m,
- 16-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych w latach 1928-1939 (31 startów - 25 zwycięstw indywidualnych).
- 25-krotny rekordzista Polski (1000, 1500, 2000, 3000, 5000, 10 000 m, w sztafecie olimpijskiej oraz czterokrotnie 1500 m).
- 10-krotnie triumfował w mistrzostwach kraju: 800 m (1932), 1500 m (1930, 1931), 5000 m (1928, 1930, 1931), 10000 m (1939), biegi przełajowe (1928, 1930, 1931).
Walczył nie tylko na bieżni
Wybuch II wojny światowej przerwał wznowioną karierę biegacza i zniweczył jego marzenia o starcie na igrzyskach w 1940 r. w Helsinkach. We wrześniu 1939 r. Kusociński stanął do obrony Warszawy. Walczył na przedpolach stolicy, na Okęciu
i Sadybie. Był dwukrotnie ranny. Za swoją postawę odznaczony został Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji włączył się do działalności konspiracyjnej Organizacji Wojskowej "Wilki", w której powierzono mu komórkę wywiadu. Kusociński przyjął pseudonim "Prawdzic". Od listopada 1939 r., wspólnie z innymi znanymi sportowcami, pracował jako kelner w warszawskiej gospodzie "Pod Kogutem". Rozpoznany przez niemieckiego agenta został aresztowany przez Gestapo w marcu 1940 r. W czasie trwającego blisko trzy miesiące brutalnego śledztwa, w Al. Szucha i na Pawiaku, torturowany przez Niemców, nie wydał nikogo.
Janusz Kusociński został rozstrzelany przez Niemców w Palmirach 21 czerwca 1940 r.
Uczczenie pamięci Janusza Kusocińskiego
Dla uczczenia pamięci pierwszego polskiego złotego medalisty olimpijskiego od 1954 odbywa się corocznie międzynarodowy mityng lekkoatletyczny o Memoriał Janusza Kusocińskiego. Wielu szkołom, ulicom i obiektom sportowym nadano imię tego wielkiego sportowca, żołnierza i patrioty.